آزمایش کنید
وسایل و مواد: گلدان کوچک و یکسان $\text{4}$ عدد، مقداری ماسه و خاک رس، برچسب کاغذی $\text{4}$ عدد و لیوان $\text{1}$ عدد
روش آزمایش:
۱. ته هر گلدان سوراخی ایجاد کنید.
۲. گلدان‌ها را با برچسب $\text{1}$، $\text{2}$، $\text{3}$ و $\text{4}$ نام‌گذاری کنید.
۳. ترکیب خاک‌های زیر را به ترتیب در گلدان‌های $\text{1}$ تا $\text{4}$ بریزید:
* $\text{1}$: $\text{1}$ لیوان رس با $\text{3}$ لیوان ماسه
* $\text{2}$: $\text{2}$ لیوان رس با $\text{2}$ لیوان ماسه
* $\text{3}$: $\text{3}$ لیوان رس با $\text{1}$ لیوان ماسه
* $\text{4}$: $\text{3}$ لیوان رس، $\text{1}$ لیوان ماسه
۴. در هر یک از گلدان‌ها $\text{1}$ لیوان آب بریزید.
نتیجه مشاهدات را در گروه خود به بحث بگذارید.
۵. کدام نمونه خاک برای کشاورزی مناسب‌تر است؟ چرا؟
پاسخ و توضیح آزمایش کنید صفحه 57 علوم هفتم
این آزمایش به بررسی دو خاصیت مهم خاک می‌پردازد: **تخلخل** (فضای خالی) و **نفوذپذیری** (قابلیت عبور آب). ترکیب ماسه و رس، نوع خاک را تغییر می‌دهد. 🧪
### ۱. مقایسه خواص مواد تشکیل‌دهنده
* **رس (Clay):** ذرات بسیار **ریز**، **تخلخل بالا** (فضای خالی کل زیاد است)، اما **نفوذپذیری پایین** (آب به سختی از آن عبور می‌کند و آب را در خود نگه می‌دارد).
* **ماسه (Sand):** ذرات **درشت**، **تخلخل متوسط**، اما **نفوذپذیری بالا** (آب به راحتی از آن عبور می‌کند و آب را در خود نگه نمی‌دارد).
### ۲. مشاهدات (پس از ریختن آب)
| گلدان | ترکیب (رس/ماسه) | نفوذپذیری مورد انتظار | مشاهده (خروج آب از زیر) |
| :--- | :--- | :--- | :--- |
| **1** | $\text{1}$ رس / $\text{3}$ ماسه | **بسیار بالا** (ماسه غالب است) | آب **بسیار سریع** از سوراخ ته گلدان خارج می‌شود. |
| **2** | $\text{2}$ رس / $\text{2}$ ماسه | **متوسط** | آب با **سرعت متوسط** خارج می‌شود. |
| **3** | $\text{3}$ رس / $\text{1}$ ماسه | **پایین** (رس غالب است) | آب **به‌آرامی و قطره‌قطره** خارج می‌شود. |
| **4** | $\text{3}$ رس / $\text{1}$ ماسه | **پایین** | مشابه گلدان $\text{3}$. |
### ۳. پاسخ به پرسش ۵
**کدام نمونه خاک برای کشاورزی مناسب‌تر است؟ چرا؟**
**نمونه خاک گلدان شماره $\text{2}$ ( $\text{2}$ لیوان رس و $\text{2}$ لیوان ماسه) مناسب‌تر است.**
* **دلیل:** بهترین خاک برای کشاورزی باید خواص هر دو نوع ماسه و رس را داشته باشد (خاک **لومی**):
* **رس:** آب و مواد مغذی را در خود **نگه می‌دارد** تا گیاه فرصت جذب داشته باشد (از گلدان $\text{1}$ بهتر است).
* **ماسه:** به آب اجازه می‌دهد که به‌خوبی در خاک نفوذ کند و آب اضافی از آن **خارج شود** تا ریشه گیاه خفه نشود و نپوسد (از گلدان $\text{3}$ بهتر است).
* **نتیجه:** ترکیب $\text{2}$ رس و $\text{2}$ ماسه، یک **توازن** بین نگهداری آب و زهکشی (خروج آب اضافی) ایجاد می‌کند که برای رشد ریشه و جذب مواد مغذی ایده‌آل است. 🌱
